گونئي آزه‌ربايجان`ين بايراق سورونو ان قيسا سوره‌ده چؤزومه قاووشدورولماليدير

--------------------------------------------------------------------------------
حميد دباغي

dabbagi@yahoo.com

--------------------------------------------------------------------------------
بايراق ميلله‌تي يارادار، ميلله‌ت دئوله‌تي

اولوسال كيمليك بير توپلومو بير ياندان اؤز ايچينده بيرله‌شديريره‌ره‌ك، باشقا بير ياندان دا اؤته‌كي توپلوملاردان آييران اؤزه‌لليكله‌ر و آيريليقلاردير. آشاغيدا سيرالانميش بو اؤزه‌لليكله‌ر اولوسو يارادان اؤزه‌لليكله‌رله عئينيدير:

- اورتاق ديل و اورتاق يازي: تورك ديلي و تورك لاتين يازيسي
- اورتاق يورد و توپراق: ايراندا تورك خالقي اوچون گونئي آزه‌ربايجان، قاشقاي يورد و آفشار يورد
- اورتاق ارده‌م، گله‌نه‌ك و گؤره‌نه‌كله‌ر: آشيق كويو (موزييي) و تورك گؤركسؤزو (اده‌بيياتي)، اولوسال سؤيله‌نجه و بويلار (اوغوز خاقان، دده قورقود، كوراغلو، اصلي كره‌م، ...)، خيدير نبي بايرامي، اولوسال پالتارلار (قافقاز پالتارلاري، اويماقلاريميزين پالتارلاري شاهسئوه‌ن، قاشقاي،...)، قادين- اركه‌ك ائشيتلييي، .....
- اورتاق سيياسي اؤته‌ك (تاريخ): باي بك باشقالديريسي، تورك دئوله‌تله‌ري اؤزه‌لليكله آزه‌ربايجان مركه‌زلي اولان قاراقويونلو، آغ قويونلو، آزه‌ربايجان آتابكله‌ري،... آزه‌ربايجان مشروطه اينقيلابي، آزاديستان حره‌كه‌تي، ميللي حؤكومه‌ت، خالق-ي موسه‌لمان حره‌كه‌تي، هاراي من توركه‌م باشقالديريسي، .....
- اورتاق دين و اينانج آنلاييشي: تورك جعفه‌ريليك، فارس ايمامي شيعه‌لييه قارشيليق؛ تورك قيزيلباشليق كورد، اهل-ي حقق`ه قارشيليق؛ سئكولار اولان تورك خالق ايسلامي
- اورتاق مده‌ني قوروملار: آزه ربايجان اينسان حاقلاري درنه كلري، تورك قادين درنه كلري، .....
- اورتاق اؤلچو و بيريمله‌ر: توركجه يئدديجه (هفته) گونله‌ري، آيلار، دؤنه‌نجه‌له‌ر (فصلله‌ر) و اون ايكي ايلخيلي (حئيوانلي) تورك ييمي (تقويمي)، .....
- اورتاق اولوسال بايراق و آييتيم (سرود)

گنه‌ل ايلكه‌له‌ر

١- ايراندا تورك خالقينين ياشاديغي بؤلگه‌له‌ري، مده‌ني و سيياسي آلانلاردا، اؤزه‌ل تاريخي كيملييه صاحيب بير ائتنيك بيريم اولاراق تمثيل ائده‌جه‌ك بايراقلارا گره‌ك واردير.

٢- بئله بير بايراغي اوموقلاماق (دسته‌كله‌مه‌ك) لوزومه‌ن فئدئراليست و يا ايستيقلالچي اولماق آنلامينا گلمه‌ز. ايسته‌ر فئدئراليست، ايسته‌ر ايستيقلالچي، ايسته‌ر بونلارين هئچ بيرينه اينانمايان، آنجاق تورك خالقي و ياشاديغي بؤلگه‌له‌رين اؤزه‌ل و اؤزگون مده‌ني، ائتنيك و تاريخي كيميلييه صاحيب اولدوغونا اينانان هر كس، بئله بير بايراغي اوموقلامالي و اونو منيمسه‌مه‌ليدير.

٣- ميللي بايراغين وارليغي، آيريجا تورك خالقي و بؤلگه‌له‌ريني اؤز ميللي حاقلاريني الده ائتمه اوغرونداكي اوزون سيياسي ساواشيم سوره‌جيينده و دئوله‌تله‌شمه سيراسيندا تمثيل ائتمه‌ك آچيسيندان دا گره‌كليدير. بو گره‌كسينيم، سون دؤنه‌مده اؤلكه ايچي و ديشيندا، بوتون گؤسته‌ري، يورويوش، توپلانتي، اوتوروم و ائيله‌مله‌رده و ان سون گوئني آزه‌ربايجان`ين يو.ائن.پي.او′دا تمثيل ائديلمه‌سي سوره‌جينده گؤزله‌ر اؤنونه سريلميشدير.

٤- اؤلكه ايچي و ديشيندا چوخ ساييدا گونئي`لي شخص و قورومون، دوغرودان گونئي آزه‌ربايجان`ي تمثيل ائده‌جه‌ك بايراق ياراتما ايشينه قالخيشماسي، بئله بير ائحتيياجين وارليغينين ان آچيق گؤسته‌رگه‌سيدير.

٥- اينديكي دورومدا گونئي آزه‌ربايجاني تمثيل ائده‌جه‌ك بير بايراغا گره‌ك اولماديغيني ساوونانلارين (گوناسكام و بير سيرا شخصييه‌تله‌رين، گونتاي گنج آلپ، ....) گؤروشله‌ري دوزگون دئييلدير.

بايراق سورونو، دئوله‌تله‌شمه سورونو دئييلدير، ميلله‌تله‌شمه سورونودور

١- گونئي آزه‌ربايجان`ين اولوسال بايراغيني بيلرله‌مه سورونو، گونئي`ين موسته‌قيل و يا فئدئرال اولماسينا، يا دا گونئي آزه‌ربايجان`ين اؤز دئوله‌تيني قوروب اؤز ميللي مجليسي-پارلامئنتيني ياراداندان سونرايا بيراخيلابيلمه‌ز. چونكو اولوسال و يا ميللي بايراق آديندان دا بللي اولدوغو كيمي ميلله‌ت و اولوسلا ايلگيليدير، دئوله‌تله يوخ.

٢- موسته‌قيل و يا فئدئرال اولما، دئوله‌ت ياراتما و يا مجليس قورما هاميسي ميلله‌تله‌شمه‌ده‌ن سونرا گله‌ن دئوله‌تله‌شمه آشاماسي ايله ايلگيلي قونولاردير. حالبوكي تورك خالقي و گونئي آزه‌ربايجان`ي تمثيل ائده‌جه‌ك بايراغا قاووشما، اوندان داها اؤنجه‌كي آشاما يعني ميلله‌تله‌شمه ايله ايلگيليدير.

٣- بيزيم كيمي دئوله‌تسيز ميلله‌تله‌رده، ميلله‌تله‌شمه دئوله‌تله‌شمه‌نين سونوجو دئييلدير، بلكه ترسي يعني دئوله‌تله‌شمه ميلله‌تله‌شمه‌ميزين سونوجودور. بو گرچه‌يي بئله ده ديلله‌نديره‌بيله‌ريك: بيزيم ميلله‌تيميز و بايراغيميزي دئوله‌تيميز ياراتماياجاق، دئوله‌تيميزي ميلله‌تيميز و بايراغيميز ياراداجاقدير. زامان آچيسيندان دئوله‌تله‌شمه‌ده‌ن اؤنجه گله‌ن اولوس و بايراق، قارشيليقلي بيچيمده بير بيري ايله باغلانتيليدير. اولوسلاشمادا ايله‌رله‌مه‌ميز، بايراق ائحتيياجيني دوغورور و بايراغين منيمسه‌نمه‌سي اولوسلاشماغيميزي سورعه‌تله‌نديرير. دولاييسي ايله تورك خالقي و گونئي آزه‌ربايجان`ين اؤز اولوسال بايراغينا قاووشماسي، هم خالقيميزين ميلله‌تله‌شمه‌سينه سورعه‌ت وئره‌جه‌ك، هم ده خالقيميزي دئوله‌تله‌شمه‌يه بير آدديم داها ياخينلاشديراجاقدير.

٤- بيز دئوله‌تي اولمايان بير ميلله‌تيك. بونون آنلامي، آديندان بللي اولدوغو تكين، دئوله‌ت و اونون قوروملارينا، بو آرادا اولوسال مجليسيميزه صاحيب اولماديغيميزدير. بئله‌نچي ميلله‌تله‌ر ايسه، يعني دئوله‌تسيز ميلله‌تله‌ر، ميللي كيمليك و ميللي باغيلسيزليق موجاديله‌له‌ريني و بو يولدا گره‌كه‌ن هر شئيي، او جومله‌ده‌ن بايراق كيمي سمبوللارين سئچيميني وار اولمايان و نه زامان وار اولاجاغي دا بللي اولمايان دئوله‌تله‌رينين ياراديلماسينا قوشوللانديرانمازلار.

٥- گونئي آزه‌ربايجان`ين اؤز دئوله‌ت و پارلامئنتيني يارادابيلمه‌سي، آچيلان (ياخين) گله‌جه‌يين، بوگونون يارينين ايشي دئييلدير، بو اولكونون گرچه‌كله‌شديريلمه‌سي بلكي اونلارجا ايل و قوشاق گره‌كديره‌جه‌كدير. بيزيم دوروموموزدا اولان دئوله‌تسيز ميلله‌تله‌ر، اؤز سورونلارينين چؤزومونو، نه واخت و نه زامان قاووشاجاقلاري بللي اولمايان اؤز دئوله‌تله‌رينين ياراديلماسيندان سونرايا بيراخابيلمه‌زله‌ر.

٦- دئوله‌ت و مجليس تكجه وار اولان ميللي بايراغي رسميله‌شديريب اونا ياسال (قانوني) بير ايستاتو وئره‌ر، آنجاق بايراغين اؤزونو ياراتماز. مجليسين ياپاجاغي تك ايش، بو و يا باشقا شكيلله‌رله تورك خالقي و گونئي`ي تمثيل ائده‌ن و يا تمثيل ائتمه‌يه حاق قازانميش بير بايراغي، ياسالارلا قانوني و رسميله‌شديرمه‌كدير، مجليسين ايشي يئني بير بايراق ياراتماق دئييلدير. بو يول و يؤنته‌م، توركييه و آزه‌ربايجان جومهورييه‌تله‌ري بايراقلارينين رسمي و ياساللاشديريلماسيندا دا، و نه ياراتيلماسيندا، ايزله‌نه‌ن يول اولموشدور.

٧- دونيانين چاغداش سيياسي عورفونده ده بئله بير شئي يوخدور. فيليسطين دئوله‌تي اولماديغي حالدا، فيليسطين`ي (خالقيني، يوردونو) تمثيل ائده‌ن بايراق واردير. قونشولوغوموزدا كوردوستان دئوله‌تي اولماديغي حالدا اينديده‌ن بو خالقي، يوردو و گله‌جه‌كده قورولماق ايسته‌نيله‌ن كوردوستان دئوله‌تيني تمثيل ائده‌ن- اوزون سوره‌ده‌ن بري- كوردوستان بايراقلاري واردير.

٨- تورك خالقي و گونئي آزه‌ربايجان`ي تمثيل ائده‌جه‌ك بايراغين سئچيميني، بليرسيز بير گله‌جه‌كده آزه‌ربايجان دئوله‌تي يارانيب و ميللي مجليس قورولدوقدان سونرايا آتانلارين توتومو (آزه‌ربايجان فئدئرال دئموكرات حره‌كه‌تي، ..... ) سيياسي آچيدان دوزگون دئييلدير.

اوغورلانان ياتاي آل، آغ، ياشيل شريت و آسلان –گونه‌ش- قيليج اوچلوسو

١- ايران بايراغي (اوچ ياتاي آل، آغ، ياشيل شريت و اورتاداكي آسلان –گونه‌ش- قيليج سمبولو) كؤكه‌ن اولاراق تورك خالقي و آزه‌ربايجان`ا عاييددير.

٢- آنجاق قاجار تورك-آزه‌ربايجان دئوله‌تي ييخيلاندان سونرا و آردينجا تورك خالقي و آيدينلارينين يوز ايلليك درين بير يوخويا دالديقلاري ييرمينجي يوزايلده اوز وئره‌ن اولايلار نده‌ني ايله، بو بايراق گونوموزده هم ايران، هم بؤلگه و هم دونيادا ايرانليليق و فارسليق سمبولونا چئوريلميش و ائله‌جه تانينميشدير:

بوگونكو سيياسي عورفده ياتاي آل-آغ-ياشيل شريتله‌ر ايرانليليغي (ايران ديلليليك، ايران سويلولوق) تمثيل ائدير. بو اوزده‌ن بو شريتله‌ر اولدوقلاري كيمي عئينه‌ن ايران ديللي خالقلارا منسوب اولان تاجيكله‌ر و كوردله‌ر طره‌فينده‌ن ده اؤز ميللي بايراقلاريندا منيمسه‌نميشدير.

بوگونكو سيياسي عورفده آسلان، گونه‌ش و قيليج اوچلوسو، فارس و پئرس شاهليغيني تمثيل ائدير. دولاييسي ايله بو آرم، بوتون فارس ميلليه‌يتچيله‌ري طره‌فينده‌ن، باشدا سلط‌نت طلب`له‌ر و مجاهدين اولماق اوزره، اؤز بايراقلاريندا منيمسه‌نميشدير.

٣- يوخاريدا سؤيله‌نه‌نله‌ره داياراق، اؤنه‌ريله‌ن و گونئي آزه‌ربايجان`ي تمثيل ائده‌جه‌ك بايراق، ايران دئوله‌تي بايراغيندان (اوچ آل، آغ، ياشيل شريت؛ آسلان، گونه‌ش، قيليج اوچلوسو) فرقلي اولماليدير.

٤- آزه‌ربايجان دئموكرات فيرقه‌سي و باشقا بير سيرا شخصييه‌تيميزين (فدائي.....) اؤنه‌رديكله‌ري اؤز بايراقلاريندا، آرتيق ايله‌ري دره‌جه‌ده ايرانلي-فارسلاشان بو اوچ بويالي شريتله‌ري عئينه‌ن منيمسه‌مه‌له‌ري، دوزگون بير توتوم دئييلدير.

آزه‌ربايجان جومهورييه‌تي`نين بايراغي، گونئي`ي تمثيل ائده‌بيلمه‌ز

١- گونئي اوچون اؤنه‌ريله‌ن بايراق، قوزئي آزه‌ربايجان بايراغيندان فرقلي اولماليدير. اساسه‌ن اؤلكه ايچي و ديشيندا چوخ ساييدا گونئي`لي شخص و قورومون، گونئي آزه‌ربايجان`ي تمثيل ائده‌جه‌ك بايراق ياراتمايا تشه‌ببوث ائتمه‌سي، حتتا بو ايشي گونئي آزه‌ربايجان دئوله‌تينين قورولماسيندان سونرايا حه‌واله ائتمه‌له‌ري بيله، آزه‌ربايجان جومهورييه‌تي بايراغينين گونئي`ي تمثيل ائتمه‌دييينه اينانمانين سونوجودور.

٢- پيرينسيب اولاراق قوزئي آزه‌ربايجان بايراغي، سيياسي آچيدان قوزئي آزه‌ربايجان`ين اؤزونه خاص اولان ياخين تاريخي، دئوله‌تله‌شمه سوره‌جي و سيياسي كيمليييني تمثيل ائدير. گونئي آزه‌ربايجان`ين اؤزونه خاص و قوزئي`ده‌ن فرقلي بير ياخين تاريخي، دئوله‌تله‌شمه سوره‌جي و سيياسي كيملييي اولدوغو اوچون، قوزئي`ده و قوزئي`ليله‌ر طره‌فينده‌ن اولوشدورولان آزه‌ربايجان جومهورييه‌تي`نين بايراغي، گونئي`ين بايراغي اولابيلمه‌ز.

٣- آزه‌ربايجان جومهورييه‌تي`نين بايراغيني گونئي آزه‌ربايجان بايراغي دييه قوللانماق، بير سيرا حوقوقي كيمليك پيرتلاشيقليغا، بو ايكي سيياسي، مده‌ني و تاريخي بيريم و وارليغين سيياسه‌ت دونياسيندا بير بيرينه قاريشماسينا يول آچار.

٤- گونئي`ده آپاريلان چتين اولوسال ساواشيمدا، قوزئي بايراغينين گنجله‌ر طره‌فينده‌ن قالديريلماسي، گونئي`ده جره‌يان ائتمه‌كده اولان ميللي قورتولوش ساواشيميني هم ايچه‌ريده و هم دونيادا باشقا بير اؤلكه‌يه باغلي، باشقا بير دئوله‌تده‌ن آسيلي اولان بير حره‌كه‌ت كيمي گؤسته‌ره‌ر، آيريجا بو بايراغي قالديران گنجله‌ره جاسوس ماركي ووردوروب، اونلاري اولدوقجا آغير بير هزينه اؤده‌مه‌يه مجبور ائده‌ر.

٥- قوزئي آزه‌ربايجان بايراغينين، بوتؤو آزه‌ربايجان`ي تمثيل ائتمه قونوسو دا تارتيشمايا آچيق بير قونودور. بوتؤو آزه‌ربايجان و بايراغي، قوزئي و گونئي`ين ائشيت بيچيمده قاتيليمي ايله اورتايا چيخماليدير. اينديده‌ن نه قوزئ`ين بايراغي و نه ده گونئي`ين بايراغي، تك باشينا كسينله‌شميش بوتؤو آزه‌ربايجان`ين بايراغي دييه سونولماماليدير.

٦- قوزئيليله‌رين باشدا ائلچي به‌ي كيمي شخصييه‌تله‌ريميزين منيمسه‌دييي "قوزئي`ين بايراغي گونئي`ه داشيناجاقدير" دوشونجه‌سي دوزگون بير دوشونجه دئييلدير. قوزي آزه‌ربايجانليلار، آزه‌ربايجان`ين بؤلوندويو و گونئي`ين سورونلارينين و اونلارين چؤزومونون ده گونئي`ليله‌رين سوروملوغوندا اولدوغو گرچه‌يينه سايقي گؤسته‌رمه‌ليديرله‌ر. دولاييسي ايله آزه‌ربايجان جومهورييه‌تي بايراغينين عئينه‌ن گونئي`ين ده بايراغي اولدوغونو تبليغ ائده‌نله‌رين (گون آز تي وي، آراس اوغلو، آزه‌ربايجان جومهورييه‌تي`نده‌ن چوخ ساييدا شخصين) توتومو دوزگون دئييلدير.

گونئي آزه‌ربايجان بايراغي- تمه‌ل قاوراملار

١- ايراندا تورك خالقينين ياشاديغي و گله‌جه‌كده موسته‌قيل و يا اؤز ارك (اوتونوم) ايستاتوسو قازانما شانسي اولان هر بير بؤلگه‌يه بيره‌ر آيري بايراق گره‌كليدير. بو دورمودا ايران`دا تورك ميللي دئموكراتيك ترپه‌نيشينه، تورك بؤلگه و تورك دئوله‌تله‌ريني تمثيل ائده‌جه‌ك دؤرد بايراغا، "گونئي آزه‌ربايجان"، "قاشقاي يوردو" (گونئي ايران`دا ياشايان آزه‌ربايجان توركله‌ري ديياسپوراسينين قوراجاغي دئوله‌ت)، "آفشار يورد" (قوزئي دوغو ايران`دا ياشايان خوراسان توركله‌ري ديياسپوراسينين قوراجاغي دئوله‌ت)، و "خله‌جيستان" (خله‌ج يورد؟) (گونئي آزه‌ربايجان دئوله‌تينه داخيل اولان خله‌جله‌رله مسكون و اوتونوم دئوله‌ت) گره‌كسينيم واردير.

٢- گونئي آزه‌ربايجان`ين موسته‌قيل سيياسي كيملييني تمثيل ائده‌جه‌ك و تكجه اونا اؤزه‌ل اولان بيرجه بايراغين قبول ائديلمه‌سي، عاجيل بير ائحتيياجدير و گئجيكديريله‌مه‌ز. بو آچيدان "ت. د. پ." (تورك دئموكراتيك پيلاتفورمو-١٩٩٦ دا)، "گاموح" (گونئي آزه‌ربايجان ميللي اويانيش حره‌كه‌تي)، "گاييپ" (گونئي آزه‌ربايجان ايستيقلال پارتيسي) و باشقا قوروم –شخصله‌رين گونئي آزه‌ربايجان`ا بايراق اؤنه‌رمه‌له‌ري اولدوقجا دوزگون و گره‌كلي بير سيياسي داورانيش اولموشدور.

٣- تورك خالقينا منسوب اولان هر شخص، شخصييه‌ت، مده‌ني، و يا سيياسي قوروم و قورولوش، ياشاديغي بؤلگه‌يه باخيلماقسيزين (گونئي آزه‌ربايجان، قاشقاي يورد، آفشار يورد، خله‌ج يورد)، بو بؤلگه‌له‌ري تمثيل ائده‌جه‌ك بايراقلاري اؤنه‌رمه حاققينا ماليكدير.

٤- بايراق اؤنه‌رمه‌ده هر بؤلگه اوچون، او بؤلگه‌ده ياشايان شخص و شخصييه‌تله‌ر و يا او بؤلگه‌يه باغلي قوروم و قورولوشلارين اؤنجه‌‌ليكله‌ري اولماليدير.

٥- ايدئآل اولان ياخلاشيم، هر شخص و قورولوشون اؤنه‌ريله‌ن بايراقلار آراسيندان ان چوخ به‌يه‌ندييي و اويقون گؤردويو بايراغي اؤز سايت، درگي، تئلئويزييون و باشقا يايينلاردا ايشله‌تمه‌سيدير. بئله‌جه هم خالق بو اؤنه‌ريله‌ن بايراقلار و اونلاري ساوونان قوروملارلا تانيش اولار و هم اوزون سوره‌ده، و زامان ايچينده بير و يا بير نئچه بايراق بونلار آراسيندان اؤنه چيخيب گونئي`ين بايراغي اولما حاققيني قازانار.

ياپيلماماسي گره‌كه‌ن يانليشليق

١- اؤنه‌ريله‌ن بايراق، اولقون، اويقار (مده‌ني)، چاغداش سيياسي تؤره (اخلاق) و دئموكراتيك آنلاييش ايلكه‌له‌رينه (پيرينسيبله‌رينه) سايقي گؤسته‌ريله‌ره‌ك خالقا سونولماليدير.

٢- بيرئيله‌ر (شخصله‌ر) و قورولوشلار، اؤنه‌رديكله‌ري و اويقون گؤردوكله‌ري بايراق و يا بايراقلاري، عئينه‌ن بو شكيلده يعني "اؤنه‌رديكله‌ري" و يا "اويقون گؤردوكله‌ري" بايراق و يا بايراقلار اولاراق خالق و دونيايا سونمالي و تانيتماليديرلار. هئچ بير شخص و يا قورولوش اؤنه‌ردييي، به‌يه‌ندييي يا دا اويقون گؤردويو بايراغي، كسينله‌شميش گونئي آزه‌ربايجان بايراغي دييه سونمامالي، تانيتمامالي و بئله‌نچي بير يانيلقييا گيرمه‌كده‌ن جيددي شكيلده اوزاق دورماليدير.

٣- چاغداش مده‌ني سيياسي اخلاقا ترس اولان بو داورانيش، عئيني زاماندا تورك خالقينا و آزه‌ربايجان`ا ان بؤيوك ايهانه‌تدير و تاريخ اؤنونده محكومدور. بئله داورانيشلاردا بولونان شخصله‌ر و قورولوشلار ايفشا ائديلمه ليديرله‌ر.

٤- آنتي دئموكراتيك و سيياسي اخلاق باخيميندان سون درجه يانليش بير بيچيمده سونولان گاموح′ون اؤنه‌ردييي بايراق قبول ائديله‌بيلمه‌ز. بو تشكيلاتين بو قونوداكي آنلاشيلماز توتومو و يئريتدييي گؤركسوز سيياسه‌ت، يعني اؤنه‌ردييي اؤز بايراغيني گونئي آزه‌ربايجان`ين بايراغي دييه تحميل ائتمه‌يه قالخيشماسي، بوتونويله يانليش و قبول ائديلمه‌زدير.

اؤنه‌ريله‌ن بايراقلاردا آرانيلماسي گره‌كه‌ن اؤزه‌لليكله‌ر

گئچه‌ن ايلله‌رده گونئي آزه‌ربايجان و تورك خالقينين ياشاديغي اؤته‌كي بؤلگه‌له‌ر اوچون بير نئچه بايراق اؤنه‌ريلمشيدير. اؤنه‌ريله‌ن بايراقلاردا ان اويقونونو سئچمكده بير نئچه ايلكه‌يه ايريم (ديققه‌ت) ائديلمه‌ليدير:

١- گونئي آزه‌ربايجان بايراغي، اولابيلديكجه قوزئي آزه‌ربايجان و توركييه بايراقلارينا بنزه‌رليك و اوخشارليغا ماليك و اونلارلا بير بوتونلوك ايچينده اولماليدير. گونئي آزه‌ربايجان، قافقاز و آنادولو`نون كسيشدييي، اؤرتوشدويو بير تورپاق و كيمليكدير. گونئي آزه‌ربايجان بير باخيما قافقاز`ين اورتادوغوداكي اوزانتيسي ايسه، باشقا بير باخيمدان دا كيچيك آسيا`نين اورتادوغوداكي اوزانتيسيدير.

٢- اؤنه‌ريله‌ن بايراغين، قوزئي آزه‌ربايجان بايراغيندان فرقلي اولماسي گره‌كدييينه رغمه‌ن، گونئي و قوزئي آزه‌ربايجان بايراقلاري آراسينداكي فرق اولابيلديكجه آز اولماليدير. بو آچيدان، گاموح`ون اؤنه‌ردييي بايراق، آزه‌ربايجان جومهورييه‌تي بايراغيندان اساسلي بير بيچيمده فرقلي اولدوغو اوچون، اويقون بير اؤنه‌ري دئييلدير.

٣- گونئي آزه‌ربايجان، قوزئي آزه‌ربايجانلا صاحيب اولدوغو باغلار قده‌ر، توركييه و دوغو آنادولو ايله ده، ديل، سوي، اينانج، سيياسي تاريخ و .... چئشيتلي باغلارا صاحيبدير. گونئي آزه‌ربايجان و ايران`ين باشقا بؤلگه‌له‌رينده ياشايان خالقين سوي كؤكونو اولوشدوران ائل، اويماق و طايفالارين هاميسينا ياخيني توركييه تورپاقلاريندان بورايا كؤچ ائتميش طايفالاردير. آيريجا تاريخي و ائتنيك آزه‌ربايجان`ين و هابئله خالقيميزين اؤنه‌ملي بير بؤلومو توركييه سينيرلاري ايچينده قالميشدير. دولاييسي ايله گونئي`ين بايراغي، قوزئي`له اولدوغو كيمي، توركييه ايله صاحيب اولدوغو بو چوخ يؤنلو و تاريخي باغ و عئينيلييي ده اؤزونده يانسيتماليدير. بو باخيمدان گاموح`ون اؤنه‌ردييي بايراق توركييه بايراغي ايله هئچ بير اورتاق يؤنو اولماديغيندان دولايي، اويقون بير اؤنه‌ري دئييلدير.

٤- اؤنه‌ريله‌ن بايراق ائستئتيك باخيميندان يوكسه‌ك نئجه‌ليييه ماليك اولماليدير. ائستئتيك آچيدان دوشوك دوزئيلي و ذؤوقسوز اولان اؤنه‌ريلر قبول ائديله‌بيلمه‌ز.

٥- اؤنه‌ريله‌ن بايراقلار هر بؤلگه‌نين (گونئي آزه‌ربايجان، قاشقاي يورد، آفشار يورد، خله‌ج يورد) تاريخي و يا سيياسي كيملييي ايله باغلانتيلي اولوب بو آچيلاردان آنلاملي اولماليدير.

اويقون بير بايراق

يوخاريداكي بايراق، سون دؤنه‌مده بير نئچه اؤيره‌نجي طره‌فينده‌ن اؤنه‌ريلميشدير. بو بايراق اوچ شريتلي، ياشيل-آغ-آل بويالاردان اولوشان و آي-اولدوزلو بير بايراقدير. بو بايراقدا قوزئي آزه‌ربايجانداكي سككيز بوجاقلي اولدوز يئرينه، بئش بوجاقلي اولدوز يئر آلير. بيزجه بو بايراق، گونئي آزه‌ربايجان`ي ايچه‌ريده، ديشاريدا، سيياسي، ايجتيماعي و عئلمي موناسيبه‌تله‌رده اولدوقجا ياخشي شكيلده تمثيل ائده‌بيله‌جه‌ك اويقون بير بايراقدير. بو بايراغين تمه‌ل اوچ اؤزه‌للييي "قوزئي آزه‌ربايجان بايراغي ايله عئيني اولماماقلا بيرليكده، اوندان اولابيله‌جه‌ك قده‌ر آز فرقلي اولماق"، "گونئي آزه‌ربايجان`ين دئوريمچي و اؤنچو سيياسي كيمليييني تمثيل ائتمه‌ك" و "توركييه و توركمان ائلي بايراقلارينا ياخينلاشماق"دير. بو بايراق وار اولان اؤنه‌ريله‌ر آراسيندا ان اويقون بايراق كيمي ده‌يه‌رله‌نديريله‌بيله‌ر:

١- بو بايراقدا اوچ گؤي، آل و ياشيل شريتله‌ر قوزئي آزه‌ربايجان بايراغيندا اولان شريتله‌رله (هم سيرالاري، هم انله‌ري) عئينيدير. بورادا آل (قيرميزي) توركلوك (اسكي شامان، قيرقيز، اوغوز، قاراخانلي، باي بك، غزنه‌لي، سلجوقلو، خله‌ج، عوثمانلي، ..... بايراقلاريندا اولدوغو كيمي)، گؤي آوروپا و چاغداشليق (آوروپا بيرلييي بايراغيندا اولدوغو كيمي) و ياشيل ايسلامي گئچميش و تاريخين سمبولودور.

٢- بو بايراق، قوزئي آزه‌ربايجان و توركييه بايراقلاريندا اولدوغو كيمي آي-اولدوزلودور. آي اولدوز گؤي تورك يارماقلاريندا (سيككه‌له‌رينده) دا وار ايدي.

٣- بو بايراقدا آي هيلالي آزه‌ربايجان و توركييه بايراقلارينداكينين عئينيسيدير.

٤- بئش بوجاقلي اولدوز: اولدوزون بئش بوجاقلي اولماسي بير ياندان گونئي آزه‌ربايجان و آزه‌ربايجان جومهورييه‌تينين اؤزله‌رينه خاص كيمليكله‌ري اولدوغونو وورقولاديغي حالدا، بو ايكيسينين بايراقلاري آراسينداكي آيريليغي ان آزا انديرير، بير ياندان گونئي آزه‌ربايجانلا توركييه`نين چوخ يؤنلو باغلاريني وورقولايير. بير ياندان اونو ايسلام دونياسينا باغلايير، عئيني حالدا آزه‌ربايجان`ين سئكولار بير توپلوم اولاراق شيعه-سونني چكيشمه‌سينه بير يول داها گيرمه‌يه‌جه‌ييني بيلديرير:

الف: گونئي آزه‌ربايجان`ين، قوزئي`ده‌ن باغيلسيز اولان كيمليييني تمثيل ائدير: بئش بوجاقلي اولدوز گونئي آزه‌ربايجان و آزه‌ربايجان جومهورييه‌تينين هر بيرينين اؤزونه خاص كيمليكله‌ري اولدوغو گرچه‌ييني وورقولايير.

ب: ان اسكي تورك دئوله‌ت سمبوللاريندان بيريدير: بئش بوجاقلي اولدوز ان اسكي زامانلاردان بري تورك سمبوللاريندان بيري اولوبدور. اؤرنه‌يين گؤك تورك يارماقلاري (سيككه‌له‌ري) اوزه‌رينده ده بئش بوجاقلي اولدوزلار بتيمله‌نيبله‌ر (تصوير ائديليبله‌ر).

ج: گونئي آزه‌ربايجان`ين دئوريمچيليييني تمثيل ائدير: گونئي آزه‌ربايجان اينقيلابلار اؤلكه‌سي؛ اساره‌تي، كؤله‌لييي قبول ائتمه‌يه‌ن، اونلارا باش قاوزايانلارين يوردودور. گئچميش تاريخيميزده باي بك حره‌كه‌تي و ياخين تاريخيميزده ستتارخان، خيياباني، و ميللي حؤكومه‌تين پارلاق اولدوزو آزه‌ربايجان، تورك، ايسلام و دوغو دونياسيندا پارلايير. چاغداش دونيادا دا اينقيلاب و عوصيان سمبولو اولاراق تانينميش اولان بئش بوجاقلي اولدوزون گونئي آزه‌ربايجان بايراغي اوزره‌رينده قويولماسي، گونئي`ين اينقيلابچيليغي و چاغداشليغيني بو بايراغا دا داشييير.

د: توركييه و عراق-سورييه ديياسپوراميزلا اولان چوخ يؤنلو باغلاري وورقولايير: بايراقداكي بئش بوجاقلي اولدوز، گونئي آزه‌ربايجان`ين بير چوخ آچيدان، ائتنيك، بوي-اويماقلار، لهجه، اينانج (قيزيلباشليق)، و ..... توركييه ايله اولان اينساني، تاريخي، ديل-لهجه و سيياسي باغلاريني وورقولايير. بئش بوجاقلي اولدوز آيريجا گونئي آزه‌ربايجان بايراغيني بئش بوجاقلي اولدوزو اولان عراق و سورييه`ده ياشايان توركمان ائلي ديياسپوراميزين بايراقلارينا دا ياخينلاشديرير.

ر- فارس شيعه‌چيلييينه قارشي بير ايچه‌رييي واردير: آي و بئش بوجاقلي اولدوز، بوگون دونيادا اؤزه‌لليكله خيريستييان دونياسيندا ايسلام`ين و آسلان-گونه‌ش-قيليج آرمي شيعه‌لييين سمبولو اولاراق آلقيلانير. شيعه –سونني داعواسي اؤزه‌لليكله سون ٥٠٠ ايلده هم خالقيميزي، هم باشقا تورك خالقلاريني، هم موسه‌لمان دونياسيني بؤلوب پارچالاميشدير. پهله‌وي رئژيمي بو نييه‌تله بوتون موسه‌لمان دئوله‌تله‌رين ترسينه قيزيل آي يئرينه آسلان-گونه ش- قيليجي اؤز سمبولو اولاراق سئچميشدي. اؤته ياندان ايران`ين هم پهله‌وي و هم ايسلامي دئوله‌تله‌ري تورك خالقي و آزه‌ربايجاندا شيعه فاناتيزميني آلوولانيرماقلا، خالقيميزي گنه ده اسكيده اولدوغو كيمي اويوتماغا، اونو هم تورك دونياسيندان و هم مده‌ني-لاييك دونيادان آييرماق ايسته‌يير. ايندي بيزيم، چوخونلوغو شيعه اولان و گئچميشده شيعه-سونني ايختيلافيني كؤروكله‌يه‌ن بير خالق كيمي، اؤز بايراغيميزدا ايسلام دونياسينين دا سمبولو قبول ائديله‌ن بئش بوجاقلي اولدوز و آيي سئچمه‌ميز، دونيايا گونئي آزه‌ربايجان`ين گئچميش آجي يانليشليلاريندان درس آلديغيني، و بير يول داها شيعه-سونني چاتيشما و آيريشماسينا گيرمه‌يه‌جه‌ييني بيلديرير.

Güney Azərbaycanın Bayraq Sorunu Ən Qısa Sürədə Çözümə Qavuşdurulmalıdır

Həmid Dəbbaği

Bayraq milləti yaradar, millət devlǝti

Ulusal kimlik bir toplumu bir yandan öz içində birləşdirərək, başqa bir yandan da onu ötəki toplumlardan ayıran özəlliklər və ayrılıqlardır. Aşağıda sıralanlar isə bizim ulusumuzu yaradan özəlliklərdir:

- Ortaq dil və ortaq yazı: Türk dili və Türk Latın yazısı
- Ortaq yurd və topraq: İranda Türk xalqı üçün Güney Azərbaycan, Qaşqayyurd, Afşaryurd
- Ortaq əkinc (kültür), gələnək və görənəklər: Aşıq küyü (müziyi) və Türk görksözü (ədəbiyatı), ulusal söyləncə və boylar (Oğuz Xaqan, Dədə Qorqud, Koroğlu, Əsli Kərəm), Xıdırnəbi bayramı, Ulusal paltarlar (Qafqaz paltarları, oymaqlarımızın paltarları: Şahsevən, Qaşqay), qadın-ərkək eşitliyi
- Ortaq siyasi ötək (tarix): Baybək başqaldırısı, Türk devlǝtləri özəlliklə Azərbaycan mərkəzli olan Qaraqoyunlu, Ağqoyunlu, Azərbaycan Atabəkləri, Azərbaycan Məşrutə İnqilabı, Azadistan Hərəkəti, Milli Hökümət, Xalq-i Müsəlman hərəkəti, Haray haray mən Türkəm başqaldırısı
- Ortaq din və inanc anlayışı: Türk Cə’fərilik Fars İmami Şiəliyə qarşılıq, Türk Qızılbaşlıq Kürd Əhli Həqə qarşılıq, Seküler olan Türk xalq İslamı
- Ortaq mədəni qurumlar:
- Ortaq ölçü və birimlər: Türkcə yeddicə (həftə) günləri, aylar, dönəncələr (fəsillər) və oniki ılxılı (heyvanlı) Türk yimi (təqvimi)
- Ortaq ulusal bayraq və ayıtım (surud)

1- İranda Türk xalqının yaşadığı bölgələri, mədəni və siyasi alanlarda özəl tarixi kimliyə sahib bir etnik birim olaraq təmsil edəcək bayraqlara gərək vardır.

2- Belə bir bayrağı umuqlamaq (dəstəkləmək), luzumən federalist və ya istiqlalçı olmaq anlamına gəlməz. İstər federalist, istər istiqlalşı, istər bunların heç birinə inanmayan ancaq Türk xalqı və yaşadığı bölgələrin özəl və özgün mədəni etnik və tarixi kimliyi sahib olduğuna inanan hər kəs, belə bir bayrağı umuqlamalı və onu mənimsəməlidir.

3- Milli bayrağın varlığı ayrıca Türk xalqı və bölgələrini öz milli haqlarını əldə etmə uğrundakı uzun siyasi savaşım sürəcində və devlǝtləşmə sırasında təmsil etmək açısından da gərəklidir. Bu gərəksinin son dönəmdə ölkə içi və dışında bütün göstəri, yürüyüş, oturum, toplantı və eyləmlərdə və ən son Güney Azərbaycan’ın UNPOda təmsil edilməsi sürəcində gözlər önünə sərilmişdir.

4- Ölkə içi və dışında çox sayıda Güneyli və qurumun doğrudan Güney Azərbaycan’ı təmsil edəcək bayraq yaratma işinə qalxışması, belə bir ehtiyacın varlığının ən açıq göstərgəsidir.

5- Dolayısı ilə indiki durumda Güney Azərbaycan’ı təmsil edəcək bir bayrağa gərək olmadığını savunanların (Günaskam və bir sıra şəxsiyətlərin, Güntay Cavanşir) görüşləri düzgün deyildir.

Bayraq sorunu devlǝtləşmə sorunu deyildir, millətləşmə sorunudur

1- Güney Azərbaycan’ın ulusal bayrağını bəlirləmə sorunu, Güney’in müstəqil vəya federal olmasına ya da Güney Azərbaycan’ın öz devlǝtini qurub öz milli məclisi- parlamentini yaradandan sonraya bıraxılabilməz. Çünkü ulusal və ya milli bayraq, adından da bəlli olduğu kimi, millət və ulusla ilgilidir, devlǝtlə yox.

2- Müstəqil və ya federal olma, devlǝt yaratma və ya məclis qurma, hamısı millətləşmədən sonra gələn devlǝtləşmə aşaması ilə ilgili qonulardır. Halbuki Türk xalqı və Güney Azərbaycan’ı təmsil edəcək bayrağa qavuşma, ondan daha öncəki aşama yə’ni millətləşmə ilə ilgilidir.

3- Bizim kimi devlǝtsiz millətlərdə, millətləşmə devlǝtləşmənin sonucu deyildir, bəlkə tərsi yə’ni devlǝtləşmə millətləşməmizin sonucudur. Bu gerçəyi belə də dilləndirəbilərik: Bizim millətimiz və bayrağımızı devlǝtimiz yaratmayacaq, devlǝtimizi millətimiz və bayrağımız yaradacaqdır. Zaman açısından devlǝtləşmədən öncə gələn ulus və bayraq, qarşılıqlı biçimdə bir biri ilə bağlantılıdır. Uluslaşmada ilərləməmiz bayraq ehtiyacını doğurur və bayrağın mənimsənməsi uluslaşmağımızı sür’ətləndirir. Dolayısı ilə Türk xalqı və Güney Azərbaycan’ın öz ulusal bayrağına qavuşması, həm xalqımızım millətləşməsinə sür’ət verəcək, həm də xalqımızı devlǝtləşməyə daha yaxınlaşdıracaqdır.

4- Biz devlǝti olmayan bir millətik. Bunun anlamı, adından bəlli olduğu təkin, devlǝt və onun qurumlarına, bu arada ulusal məclisimizə sahib olmadığımızdır .Belənçi millətlər isə yə’ni devlǝtsiz millətlər, milli kimlik və milli bağılsızlıq mücadilələrini və bu yolda gərəkən hər şey o cümlədən bayraq kimi səmbolların seçimini, var olmayan və nə zaman var olacağı da bəlli olmayan devlǝtlərinin yaradılmasına qoşullandıranmazlar.

5- Güney Azərbaycan’ın öz devlǝt və parlamentini yaradabilməsi, açılan gələcəyin, bugünün yarının işi deyildir, bu ülkünün gerçəkləşməşi bəlki onlarca il və quşaq gərəkdirəcəkdir. Bizim durumuzda olan devlǝtsiz millətlər, öz sorunlarınının çözümünü, nə vaxt və nə zaman qavuşacaqları bəlli olmayan öz devlǝtlərinin yaradılmasından sonraya bıraxabilməzlər.

6- Devlǝt və məclis təkcə var olan milli bayrağı rəsmiləşdirib ona qanuni bir istatu verər, ancaq bayrağın özünü yaratmaz. Dünyanın çağdaş siyasi ürfündə də bu belədir. Yə’ni məclisin yapacağı tək iş, bu və ya başqa şəkillərlə Türk xalqı və Güney’i təmsil edən və ya etməyə haq qazanmış bir bayrağı yasalarla qanuni və rəsmiləşdirməkdir, məclisin işi yeni bir bayraq yaratmaq deyildir. Bu yol və yöntəm Türkiyə və Azərbaycan Cumhuriyətləri bayraqlarının rəsmi və yasallaşdırılmasında və nə yaradılmasında izlənən yol olmuşdur.

7- Dünyanın çağdaş siyasi ürfündə də, belə bir şey yoxdur. Filistin devlǝti olmadığı halda Filistin’i (xalqını, yurdunu) təmsil edən bayraq vardır. Qonşuluğumuzda Kürdüstan devlǝti olmadığı halda, indidən bu xalqı, yurdu və gələcəkdə qurulmaq istənilən Kürdüstan devlǝtini təmsil edən uzun sürədən bəri Kürdüstan bayraqları vardır.

Dolayısı ilə Türk xalqı və Güney Azərbaycan’ı təmsil edəcək bayrağın seçimini bəlirsiz bir gələcəkdə Azərbaycan devlǝti yaranıb və Milli Məclis qurulduqdan sonraya atanların tutumu (Azərbaycan Federal Demoķrat Hərəkəti) siyasi açıdan düzgün deyildir.

Oğurlanan yatay al-ağ-yaşıl şərit və aslan-günəş-qılıc üçlüsü

1- İran bayrağı (üç yatay al, ağ, yaşıl şərit və ortadakı aslan, günəş, qılıc səmbolu) kökən olaraq Türk xalqı və Azərbaycan’a ayiddir.

2- Ancaq Qacar Türk-Azərbaycan devlǝti yıxılandan sonra və ardınca Türk xalqı və aydınlarının yüz illik dərin bir yuxuya daldıqları yirminci yüzildə üz verən olaylar nədəni ilə, bu bayraq günümüzdə həm İran, həm bölgə və həm dünyada İranlılıq və Farslıq səmboluna çevrilmiş və eləcə tanınmışdır.

Bugünkü siyasi ürfdə, yatay al-ağ-yaşıl şəritlər (İran dillilik-İran soyluluq) təmsil edir. Bu üzdən bu şəritlər eynən İran dilli xalqlara mənsub olan Taciklər və Kürdlər tərəfindən də öz milli bayraqlarında mənimsənmişdir.

Bugünkü siyasi ürfdə, aslan, günəş və qılıc üçlüsü Fars və Pers şahlığını təmsil edir. Dolayısı ilə bu arm bütün Fars milliyətçiləri tərəfindən Səltənəttələblər və Mucahidin olmaq üzərə öz bayraqlarında mənimsənmişdir.

3- Yuxarıda söylənənlərə dayanaraq, önərilən və Güney Azərbaycan’ı təmsil edəcək bayraq İran devlǝti bayrağından (üç al, ağ, yaşıl şərit; aslan, günəş, qılıc üçlüsü) fərqli olmalıdır.

4- Dolayısı ilə Azərbaycan Demoķrat Firqəsi və başqa bir sıra şəxsiyətimizin (Fədayi) önərdikləri bayraqlarda, artıq iləri dərəcədə İranlı Farslaşan bu üç boyalı şəritləri eynən mənimsəmələri düzgün bir tutum deyildir.

Azərbaycan Cumhuriyətinin bayrağı, Güney’i təmsil edəbilməz

1- Güney üçün önərilən bayraq, Quzey Azərbaycan bayrağından fərqli olmalıdır. Əsasən ölkə içi və dışında çox sayıda Güneyli şəxs və qurumun Güney Azərbaycan’ı təmsil edəcək bayraq yaratmağa təşəbbüs etməsi, hətta bu işi Güney Azərbaycan devlǝtinin qurulmasından sonraya həvalə etmələri belə, Azərbaycan Cumhuriyəti bayrağının Güney’i təmsil etmədiyinə inanmağın sonucudur.

2- Pirinsip olaraq Quzey Azərbaycan bayrağı siyasi açıdan Quzey Azərbaycan’ın özünə xas olan yaxın tarixi, devlǝtləşmə sürəci və siyasi kimliyini təmsil edir. Güney Azərbaycan’ın özünə xas və Quzeydən fərqli bir yaxın tarixi, devlǝtləşmə sürəci və siyasi kimliyi olduğu üçün, Quzeydə və Quzeylilər tərəfindən oluşdurulan Azərbaycan Cumhuriyətinin bayrağı Güney’in bayrağı olabilməz.

3- Azərbaycan Cumhuriyətinin bayrağını, Güney Azərbaycan bayrağı diyə qullanmaq bir sıra huquqi kimlik pırtlaşıqlığa, bu iki siyasi, mədəni və tarixi birim və varlığın siyasət dünyasında bir birinə qarışmasına yol açar.

4- Güneydə aparılan çətin ulusal savaşımda, Quzey bayrağının gənclər tərəfindən qaldırılması, Güneydə cərəyan etməkdə olan milli qurtuluş savaşımını, həm içəridə və həm dünyada başqa bir ölkəyə bağlı, başqa bir devlǝtdən asılı olan bir hərəkət kimi göstərər. Ayrıca bu bayrağı qaldıran gənclərə casus markı vurdurub, onları olduqca ağır bir həzinə odəməyə məcbur edər.

5- Quzey Azərbaycan bayrağının Bütöv Azərbaycan’ı təmsil etməsi də tartışmağa açıq bir qonudur. Bütöv Azərbaycan və bayrağı, Quzey və Güney’in eşit biçimdə qatılımı ilə ortaya çıxmalıdır. İndidən nə Quzey’in bayrağı və nə də Güney’in bayrağı tək başına kəsinləşmiş Bütöv Azərbaycan’ın bayrağı diyə sunulmamalıdır.

6- Quzeylilərin, başda Elçibəy kimi şəxsiyətlərimizin mənimsədiyi “Quzey’in bayrağı Güney’ə daşınacaqdır” düşüncəsi düzgün bir düşüncə deyildir. Quzey Azərbaycanlılar Azərbaycan’ın bölündüyü və Güney’in sorunlarının və onların çözümünün də Güneylilərin sorumluluğunda olduğu gerçəyinə sayqı göstərməlidirlər. Dolayısı ilə Azərbaycan Cumhuriyəti bayrağının Güney’in də bayrağı olduğunu təbliğ edənlərin (Günaztv, Arasoğlu, Azərbaycan Cumhuriyətində çox sayıda şəxsin) tutumu düzgün deyildir.

Güney Azərbaycan bayrağı: təməl qavramlar


http://i154.photobucket.com/albums/s280/i_tdp/zzz-uchbayraq-1.gif

1- İranda Türk xalqının yaşadığı və gələcəkdə müstəqil və ya özərk (otonom) istatusu qazanma şansı olan hər bir bölgəyə, birər ayrı bayraq gərəklidir. Bu durumda İranda Türk milli demoķratik tərpənişinə, Türk bölgə və Türk devlǝtlərini təmsil edəcək dörd bayrağa, Güney Azərbaycan, Qaşqayyurd (Güney İranda yaşayan Azərbaycan Türkləri diyasporasının quracağı devlǝt), Afşaryurd (Quzeydoğu İranda yaşayan Xorasan Türkləri diyasporasının quracağı devlǝt) və Xələcistan (Xələcyurd) (Güney Azərbaycan devlǝtinə daxil olan Xələclərlə məskun və otonom devlǝt) gərəksinim vardır.

2- Güney Azərbaycan’ın müstəqil siyasi kimliyini təmsil edəcək və təkcə ona özəl olan bircə bayrağın qəbul edilməsi, acil bir ehtiyacdır və gecikdirilənməz. Bu açıdan TDP (Türk Demoķratik Pılatformu, 1996da), GAMOH (Güney Azərbacan Milli Oyanış Hərəkəti), GAİP (Güney Azərbaycan İstiqlal Partisi) və başqa qurum, şəxslərin Güney Azərbaycan’a bayraq önərmə, olduqca düzgün və gərəkli bir siyasi davranış olmuşdur.

3- Türk xalqına mənsub olan hər şəxs, şəxsiyət vəya siyasi qurum və quruluş, yaşadığı bölgəyə baxılmaqsızın (Güney Azərbaycan, Qaşqayyurd, Afşaryurd, Xələcyurd) bu bölgələri təmsil edəcək bayraqları önərmə haqqına malikdir.

4- Təbii olaraq bayraq önərmədə hər bölgə üçün o bölgədə yaşayan şəxs və şəxsiyətlər vəya o bölgəyə bağlı qurum və quruluşların öncəlikləri olmalıdır.

5 İdeal olan yaxlaşım, hər şəxs və quruluşun önərilən bayraqlar arasından ən çox bəyəndiyi vəvə uyqun gördüyü bayrağı, öz sayt, dərgi, televiziyon və başqa yayaınlarında işlətməsidir. Belecə həm xalq bu önərilən bayraqlar və onları savunan qurumlarla tanış olar, və həm uzun sürədə və zaman içində bir vəya bir neçə bayraq bunlar arasından önə çıxıb Güney’in bayrağı olma haqqını qazanar.

Yapılmaması gərəkən yanlışlıq

1- Önərilən bayraq olqun uyqar (mədəni) çağdaş siyasi törə və demoķratik anlayış ilkələrinə (pirinsiplərinə) sayqı göstərilərək xalqa sunulmalıdır.

2- Bireylər (şəxslər) və quruluş önərdikləri və uyun gördükləri bayraq vəya bayraqları eynən bu şəkildə yəni önərdikləri vəya uyqun gördükləri bayraq və ya bayraqlar olaraq xalq və dünyaya sunmalı və tanıtmalıdırlar. Heç bir şəxs vəya quruluş önərdiyi ya da uyqun gördüyü bayrağı kəsinlikləşmiş Güney Azərbaycan bayağı diyə sunmamalı tanıtmamalı və belənçi bir yanılqıya girməkdən ciddi şəkildı uzaq durmalıdır.

3- Çağdaş mədəni siyasi əxlaqa tərs olan budavranış eyni zamanda Türk xalqına və Azərbaycana ən böyük ihanətdir və tarix önündə məhkümdür. Belə davranışlarda bulunan şəxs və quruluşlar ifşa edilməlidirlər

4- Dolayısı ilə antidemoķratik və siyasi əxlaq baxımında son dərəcə yanlış bir biçimdə sunulan GAMOH’un önərdiyi bayraq qəbul ediləbilməz. Bu təşkilatın bu qonudakı anlaşılmaz tutumu və yeritdiyi görksüz siyasət yəni önərdiyi öz bayrağını Güney Azərbaycan bayrağı diyə təhmil etməyə qalxışması bütünüylə yanlış və qəbul ediləbilməzdir.

Önərilən bayraqlarda aranılması gərəkən özəlliklər

Geçən illərdə Güney Azərbaycan və Türk xalqının yaşadığı ötəki bölgələr üçün bir neçə bayraq ğnərilmişdir. Önərilən bayraqlarda ən uyqununu seçməkdə bir neçə ilkəyə irim (diqqət) edilməlidir:

1- Güney Azərbaycan bayrağı olabildikcə Quzey Azərbaycan və Türkiyə bayraqlarına bənzərlik və oxşarlığa malik və onlarla bir bütünlük içində olmalıdır. Güney Azərbaycan Qafqaz və Anadolu’nun kəsişdiyi örtüşdüyü bir torpaq və kimlikdir. Güney Azərbaycan bir baxıma Qafqazın Ortadoğudakı uzantısı isə başqa bir baxımdan da Kiçik Asiyanın Ortadoğudakı uzantısıdır.

2- Önərilən bayrağın Quzey Azərbaycan bayrağından fərqli olması gərəkdiyinə rəğmən Güney və Quzey Azərbaycan bayraqları arasındakı fərq olabildikcə az olmalıdır. Bu açıdan GAMOH’un önərdiyi bayraq Azərbaycan Cumhuriyəti bayrağından əsaslı bir biçimdə fərqli olduğu üçün uyqun bir önəri deyildir.

3- Güney Azərbaycan Quzey Azərbaycanla sahib olduğu bağlar qədər Türkiyə və Doğu Anadolu ilə də dil soy inanc siyasi tarix və çeşitli bağlara sahibdir. Güney Azərbaycan və İranın başqa bölgələrində yaşayan xalqın soykökünu oluşduran eloymaq və tayfaların hamısına yaxını Türkiyə torpaqlarından buraya koç etmiş tayfalardır. Ayrıca tarixi və etnik Azərbaycanın və habelə xalqımızın önəmli bir bölümü Türkiyə sınırları içində qalmışdır. Dolayısı ilə Güneyin bayrağı Quzeylə olduğu kimi Türkiyə ilə sahib olduğu bu çox yönlü və tarixi bağ və eyniliyi də özündə yansıtmalıdır. Bu baxımdan GAMOH’un önərdiyi bayraq Türkiyə bayrağı ilə heç bir ortaq yönü olmadığından dolayı uyqun bir önəri deyildir.

4- Önərilən bayraq estetik baxımından yüksək necəliyə malik olmalıdır. Estetik açıdan düşük düzeyli və zövqsüz olan önərilər qəbul ediləbilməz.

5- Önərilən bayraqlar hər bölgənin (Güney Azərbaycan, Qaşqayyurd, Afşaryurd, Xələcyurd) tarixi və ya siyasi kimliyi ilə bağlantılı olub bu aşılardan anlamlı olmalıdır.

Uyqun bir bayraq

http://i154.photobucket.com/albums/s280/i_tdp/zzz-az-tdp-3.gif


Yuxarıdakı bayraq son dönəmdə bir neçə öyrənci tərəfindən önərilmişdir. Bu bayraq var olan önərilər arasında ən uyqun bayraq kimi dəyərləndiriləbilər. Bu bayraq üç şəritli yaşıl ağ al boyalardan oluşan və ay ulduzlu bir bayraqdır. Bu bayraqda Azərbaycandakı səkkiz bucaqlı ulduz yerinə beş bucaqlı ulduz yer alır. Bizcə bu bayraq Güney Azərbaycan’ı dışarıda siyasi, ictimai və elmi münasibətlərdə olduqca yaxçı şəkildə təmsil edəbiləcək uyqun bir bayraqdır. Bu bayrağın təməl üç özəlliyi, Quzey Azərbaycan bayrağı ilə eyni olmaqla birlikdə ondan olabiləcək qədər az fərqli olmaq, Güney Azərbaycan’ın devrimci və önçü siyasi kimliyini təmsil etmək və Türkiyə ilə Türkmaneli bayraqlarına yaxınlaşmaqdır:

1- Bu bayraqda üç göy al və yaşıl şəritlər Quzey Azərbaycan bayrağında olan şəritlərlə (həm sıraları həm ənləri) eynidir. Burada al (qırmızı) Türklük (əski Şaman Qırqız Oğuz Qaraxanlı Baybək Qəznəli Səlcuqlu Xələc Osmanlı bayraqlarında olduğu kimi), göy Avrupa və çağdaşlıq (Avrupa Birliyi bayrağında olduğu kimi), və yaşıl İslam geçmiş və tarixinin səmboludur.

2- Bu bayraq Quzey Azərbaycan və Türkiyə bayraqlarında olduğu kimi ay ulduzludur. Ayulduz Göy Türk sikkələrində də vardır.

3- Bu bayraqda ay hilalı Azərbaycan və Türkiyə bayaqlarındakının eynisidir.

http://i154.photobucket.com/albums/s280/i_tdp/Gokturk20parasi.jpg

4- Beş Bucaqlı Ulduz: Ulduzun beş bucaqlı olması bir yandan Güney Azərbaycan və Azərbaycan Cumhuriyətinin özlərinə xas kimlikləri olduğunu vurquladığı halda bu ikisinin bayraqları arasındakı ayrılığı ən aza əndirir, bir yandan da Güney Azərbaycanla Türkiyənin çoxyönlü bağlarını vurqulayır. Bir yadan onu İslam dünyasına bağlayır eyni halda Azərbaycanın sekükler bir toplum olaraq Şiə-Sünni çəkişməsinə girməyəcəyini bildirir.

A- Güney Azərbaycanın Quzeydən bağılsız olan kimliyini təmsil edir: Beş bucaqlı ulduz Güney Azərbaycan və Azərbaycan Cumhuriyətinin hər birinin özünə xas kimlikləri olduğu gerçəyini vurqulayır.

B- Ən əski Türk devlǝt səmbollarından biridir: Beş bucaqlı ulduz ən əski zamanlardan bəri Türk səmbollarından biri olubdur. Örnəyin Göktürk yarmaqları (sikkələri) zərində də beş bucaqlı ulduzlar bətimləniblər (təsvir ediliblər).

C- Güney Azərbaycanın devrimçiliyini təmsil edir: Güney Azərbaycan inqilablar ölkəsi əsarəti köləliyi qəbul etməyən onlara baş qovzayanların yurdudur. Geçmiş tariximizdə Baybək hərəkəti və yaxın tariximizdə Səttarxan, Xiyabani və Milli Hökümətin parlaq ulduzu Azərbaycan Türk İslam və Doğu dünyasında parlayır. Çağdaş dünyada inqilab və usyan səmbolu olaraq tanınmış olan beş bucaqlı ulduzun Güney Azərbaycan bayrağı üzərində qoyulması Güneyin inqilabçılığı və çağdaşlığını bu bayrağa da daşıyır.

D- Türkiyə və Əraq Suriyə diyaspolarımızla olan çox yönlü bağları vurqulayır: Bayraqdakı beş bucaqlı ulduz Güney Azərbaycanın bir çox açıdan etnik boyoymaqlar ləhcə inanc qızılbaşlıq və Türkiyə ilə olan insani tarixi dil ləhcə və siyasi bağlarını vurqulayır. Beş bucaqlı ulduz ayrıca Güney Azərbaycan bayrağını beş bucaqlı ulduzu olan Əraq və Suriyədə yaşayan Türkmaneli diyasporamızın bayraqlarına yaxınlaşdırır.

E- Fars Şiəçiliyinə qarşı bir içəriyi vardır. Ay və beş bucaqlı ulduz bugün dünyada özəlliklə Xırıstıyan dünyasında İslamın və aslan, günəş, qılıc armı Şiəliyin səmbolu olaraq alqılanır. Şiə-Sünni davası özəlliklə son 500 ildə həm xalqımızı həm başqa Türk xalqlarının həm Müsəlman dünyasını bölüb parçalamışdır. Pəhləvi rejimi bu niyətlə bütün Müsəlman devlǝtlərin tərsinə qızılay yerinə aslant günəş qılıcı öz səmbolu olaraq seçmişdi. Ötə yandan İranın həm Pəhləvi və həm İslami devlǝtləri Türk xalqı və Azərbaycan Şiə fanatizmini alovlandırmaqla xalqımızı genə də əskidə olduğu kimi uyutmağa onu həm Türk dünyasından və həm mədəni layik dünyadan ayırmaq istəyir. İndi biz çoxunluğu Şiə olan və geçmişdə ŞiəSünni ixtilafını körükləyən bir xalq kimi öz bayrağımızda İslam dünyasının da səmbolu qəbul edilən beş bucaqlı ulduz və ayı seçməklə dünyaya Güney Azərbaycanın geçmiş acı yanlışlarından dərs aldığını və bir yol daha Şiə-Sünni çatışma və ayrışmasına girmiyəcəyini bildiririk.